Pojava i širenje bolesti u Evropi:

Prva pojava AKS  u Evropi zabeležena je 1960. godine u Španiji, Portugaliji i Sardiniji. Iskorenjena je iz Portugalije 1993. godine, iz Španije 1995. godine, dok se na Sardiniji redovno pojavlјuje. Nakon pojave bolesti u Gruziji 2007. godine, proširila se na području Ruske Federacije, od juga do severa i severozapada Rusije. Od tada, bolest se progresivno širi u pravcu Centralne i Jugoistočne Evrope. Trenutno je u Evropi bolest je zabeležena u sledećim državama: Litvanija, Letonija, Polјska, Rusija, Ukrajina, Republika Češka i Rumunija. Poslednji slučaj, najbliži teritoriji Srbije, registrovan je u  severozapadnom delu Rumunije. Na mapama su prikazani slučajevi bolesti u evropskim zemlјama:

Mapa 1: Izvor EMPRES

Mapa 2: Slučajevi AKS prema podacima OIE

Mere koje se sprovode radi sprečavanja unosa zarazne bolesti na osnovu pravilnika koji je usaglašen sa EU:

1. Ministarstvo polјoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Uprava za veterinu je donela NAREDBU o preduzimanju mera za sprečavanje unošenja zarazne bolesti Afričke Kuge Svinja u Republiku Srbiju, Službeni glasnik RS, broj:40/14 od 11.04.2014 godine. U skladu sa ovom Naredbom se sprovodi zabrana uvoza i provoza pošilјaka:

1.živih domaćih i divlјih svinja;

2.semena, embriona i oplođenih jajnih ćelija poreklom od domaćih i divlјih svinja;

3.mesa poreklom od domaćih i divlјih svinja;

4. proizvoda od mesa domaćih i divlјih svinja osim, termički tretiranog u hermetički zatvorenoj posudi (konzervi);

5.kože poreklom od domaćih i dvivlјih svinja;

6.sporednih proizvoda životinjskog porekla sem termički obrađenih na minimalnoj temperaturi od +80 stepeni celzijusa.

Mere se odnose na zemlјe u kojima je prijavlјena pojava AKS odnosno postoji sumnja na pojavu bolesti kod divlјih i domaćih svinja.

2. Formirana je Stručna grupe za praćenje kretanja, prevenciju i kontrolu zarazne bolesti afrička kuga svinja.

3. Obrazovan je tim za donošenje odluka za sprečavanje širenja, praćenje kretanja, prevenciju i kontrolu zarazne bolesti afrička kuga svinja.

Deo teritorije Republike Srbije, ugrožen od pojave AKS: iako su žarišta bolesti i dalјe udalјena od naše zemlјe, postoji realna opasnost od širenja bolesti u pogođenim državama, naročito u pograničnom pojasu prema Rumuniji.

Zbog toga je potrebno pooštriti veterinarsko-sanitarne mere, kontrolu prometa svinja, odnosno unaprediti nivo biosigurnosti na farmama svinja i primenu dobrih farmskih praksi.

Uprava za veterinu je izradila posebna uputstva za uzgajivače svinja koja će pomoći u sprečavanju unošenja patogenih mikroorganizama na farme svinja (radi preuzimanja kliknite na sliku):

Opšte informacije o afričkoj kugi svinja

Uzročnik: AKS je DNK virus koji spada u rod Asfivirusa iz porodice Asfarviridae i jedini je poznati DNK arbovirus koji može inficirati beskičmenjake (krpelјi roda Ornithodoros) i kičmenjake(porodica Suidae), nije zoonoza.

Izvori i putevi prenošenja i širenja: Klinički manifestna bolest javlјa se samo kod domaćih svinja i usko je povezana sa populacijom evropskihdivlјih svinja (Sus scrofa ferus). Stalnim rezervoarom virusa smatraju se afričke divlјe svinje, koje ne obole ali su dugotrajne kliconoše. To su: bradavičasta svinja (Phaccochoerus aerhiopicus), grmuša (Patomochoerus porcus) i velika šumska svinja (Hylochoerus meinertzhageni). Kod krpelјa se virus može adaptirati na tkiva, pa on tako postaje rezervoar bolesti. Nije zabeležen nijedan slučaj prenosa virusa kontaktom između afričkih divlјih i domaćih svinja, zato je verovatno da se domaće svinje inficiraju ubodom krpelјa. Domaće svinje, inficirane virusom AKS šire velike količine virusa za vreme kliničke bolesti, a izlučivanje virusa počinje 24 sata pre prvih simptoma bolesti. Virus se izlučuje putem sline, iscetka iz oka i nosa, mokraće, fecesa i sekretima genitalnih organa. Krv sadrži velike količine virusa. Prenos virusa putem aerosola zabeležen je samo kod svinja u bliskom kontaktu. Prilikom izbijanja bolesti svinje se inficiraju kontaktom sa zaraženim svinjama, kontaminiranom hranom, vodom i prostirkom. Virus se može širiti na veće udalјenosti vozilima i lјudima. U spolјnoj sredini, virus može preživeti dug period vremena ukoliko se nalazi u proteinskom medijumu (meso, krv, feces, koštana srž). Svinje se mogu zaraziti i indirektno kontaktom preko posrednika. Mehanički prenosioci mogu biti insekti, pacovi, ali i čovek (nesterilni veterinarski instrumenti). Prvi slučaj prenosa zaraze na veću udalјenost u Rusiji je konstatovan putem hrane za ličnu potrošnju.

Način ulaska uzročnika u organizam svinja: Primarno mesto umnožanja virusa su tonzile. Nakon toga nastupa viremija koja traje 30 do 50 dana. Virus se umnožava u limfnim čvorovima, slezini i koštanoj srži. Dolazi do limfopenije, smanjenog broja ćelija retikuluma i endotelnih ćelija što dovodi do propustivlјosti krvnih sudova i promena na unutarnjim organima.

Simptomi: Prvo pojavlјivanje AKS u zemlјi ili na određenom području obično se manifestuje visokom smrtnošću posle kratke febrilne faze bolesti. Svinje postaju depresivne, prestaju da jedu i grupišu se, a u perakutnom obliku bolesti mogu uginuti pre pojave kliničkih simptoma bolesti. Životinje koje prežive više od jednog dana teško dišu, teško se kreću i teturaju, javlјa se crvenilo kože, naročitou području abdomena i po ekstremitetima. Javlјanje AKS u stadu obično je povezano sa:

•kontaktom domaćih i divlјih svinja koje nose krpelјe;
•uvođenjem novih svinja u stado;
•hranjenjem svinja kontaminiranim pomijama koje nisu dobro prokuvane;
•kretanjem vozila i lјudi.

Bolest se javlјa kod svinja svih starosnih kategorija. Može biti akutnoga, subakutnog ili hroničnog toka. Klinički simptomi javlјaju se u proseku 5-15 dana nakon infekcije virusom AKS. Poseban problem je nemogućnost kontrole kretanja zaraženih divlјih svinja.

Lečenje: Bolest se ne leči niti postoji zaštita vakcinacijom. Jedina mera kontrole i eradikacije bolesti je uklanjanje obolelih i na bolest sumnjivih životinja kao i životinja iz kontaktnih gazdinstava i to ubijanjem u skladu sa Zakonom.